Het is avond, de kinderen liggen al lekker op bed en jij zit lekker op je gemak op je smartphone rond te dwalen op het internet. Ineens komt er een foto voorbij waar je kind op staat en waar je helemaal niet blij mee bent! Dit kan een foto zijn waar jij helemaal geen toestemming voor hebt gegeven of waar je kind ongewenst op staat. De stress schiet mogelijk gelijk omhoog want wat moet je nu doen? Via dit artikel probeer ik je iets meer te vertellen over de rechten die je wel en niet hebt wanneer het gaat om (ongewenste) fotografie.
Wat is auteursrecht?
Op vrijwel iedere foto of filmpje, ongeacht de kwaliteit, zit auteursrecht. Het auteursrecht wordt ook wel copyright genoemd. Degene die de foto (of het filmpje) maakt wordt de auteur genoemd en heeft automatisch het auteursrecht. Wanneer de auteur in opdracht de foto’s maakt, of in loondienst is, dan is het mogelijk dat de rechten overgaan op de opdrachtgever of werkgever. De auteur kan het auteursrecht ook aan en ander overdragen of er een licentie van geven (het gebruiksrecht).
De auteur kan bepalen wat er met zijn/haar werk gebeurt. Dit houdt ook in dat wanneer een ander dan de auteur de foto wil publiceren, hier toestemming voor moet worden gevraagd aan de auteur. Simpelweg betekent dit dat wanneer een ander een door jou gemaakte foto wil gebruiken, zij bij jou daarvoor om toestemming moeten vragen.
Het auteursrecht vervalt 70 jaar ná het overlijden van de fotograaf. En wanneer de auteur onbekend is 70 jaar na de eerste publicatie.
Wat is portretrecht?
Naast auteursrecht bestaat er ook het portretrecht. De persoon die herkenbaar op de foto staat heeft het portretrecht. Bij kinderen onder de 16 jaar zijn de ouders of voogd de personen die dit recht hebben over de foto’s van hun kinderen. Het portretrecht gaat enkel over de publicatie van de foto en niet over het fotograferen zelf. Het portretrecht is een recht dat degene op de foto heeft om zich te kunnen verzetten tegen publicatie van de foto wanneer daar een redelijk belang bij is.
Volgens de wet zijn er twee verschillende situaties mogelijk:
- Een portret dat wél in opdracht is gemaakt;
- Een portret dat niet in opdracht is gemaakt.
Na het overlijden van de afgebeelde persoon, kunnen de nabestaanden zich op het portretecht beroepen.
Een portret dat wél in opdracht is gemaakt
Wanneer je bewust een fotosessie van je kind laat maken, heeft de fotograaf nog steeds géén recht om deze zomaar op het internet te plaatsen. Als ouder of voogd zijnde dien je altijd hiermee in te stemmen. Het meest verstandig is het om dit schriftelijk te doen. Laat je ook goed informeren waarvoor de fotograaf de foto’s wil gebruiken zodat je niet onverwachts voor verrassingen komt te staan.
De foto’s die zijn gemaakt mag je gebruiken voor privégebruik. Voor commercieel gebruik heb je weer toestemming van de fotograaf nodig aangezien bij hem/haar het auteursrecht rust.
Een portret dat niet in opdracht is gemaakt
Wanneer een foto niet in opdracht is gemaakt, mag het in eerste instantie wel gepubliceerd worden. Denk hierbij aan spelende kinderen in een speeltuin of mensen in een winkelstraat. Aan de vrije publicatie zitten echter wel grenzen. Wanneer het portret op de foto schade zou kunnen oplopen wegens privacybelang, kan het portret zich tegen de publicatie verzetten (of jij als ouder of voogd zijnde wanneer je kinderen jonger dan 16 jaar zijn).
Wat is gebruiksrecht?
Nog een recht welke bestaat binnen de auteurswetgeving is het gebruiksrecht. Wanneer een foto (in opdracht) is gemaakt voor publicatie door derden, dient er zowel aan de auteur toestemming de worden gevraagd als aan degene die op de foto staat afgebeeld (het portret). Het gebruiksrecht is als het ware een licentierecht voor het gebruik van de foto.
Wat kan je doen als er zonder toestemming een door jou gemaakte foto wordt gebruikt?
Wanneer je geen toestemming hebt gegeven dat iemand anders een door jouw gemaakte foto publiceert, verzoek dan of de uploader de foto wil verwijderen. Wanneer hier geen gehoor aan wordt gegeven kan je bij de website waar de foto gepubliceerd is een klacht indienen over het auteursrecht (copyright). Let op dat enkel de auteur van de foto dit kan doen. Wanneer je het formeler wil aanpakken, kan je een schadevergoeding vragen wegens inbreuk op je auteursrecht. De schade bestaat uit het niet-betalen van het gebruiksrecht en eventuele omzet welke met de foto wordt behaald. Als uitgangspunt wordt als hoogte vaak de vergoeding aangenomen die verschuldigd zou zijn geweest als de auteur wel toestemming zou hebben gegeven voor overname van de foto.
Wat kan je doen wanneer je kind ongewenst op een foto staat?
In deze situatie kan je je herroepen op het portretrecht. Allereerst kan je een verzoek indienen om de foto(‘s) te verwijderen. Wordt hier niets mee gedaan dan zou je het formeler kunnen gaan aanpakken door een sommatiebrief te sturen waarin je duidelijk stelt dat je wil dat de foto wordt verwijderd wegens de privacy van je kind. Wanner dit niet helpt, kan je bij de website waar de foto op staat een melding maken. Meestal geven zij hier wel gehoor aan. Wanneer je er dan nog niet uitkomt, zou je naar de rechter kunnen stappen. De rechter kan een uitspraak doen over of het belang van de publicatie opweegt tegen het belang van het portret. Wanneer er kinderen op de foto staan, laten veel rechters gelukkig het privacybelang zwaarder meewegen waardoor de kans groot is dat de foto verwijderd dient te worden.
Bij veel social media platformen geef je de dienst het gebruiksrecht op alles wat je online plaatst. Ja, mogelijk ook op je foto’s en filmpjes! Hierover is al vaker een hype geweest rond Facebook. Door akkoord te gaan met de algemene voorwaarden kan je daardoor bijvoorbeeld toestemming geven dat jouw foto’s gebruikt mogen worden zonder daar toestemming voor te hoeven geven en/of jou te betalen. De voorwaarden op dit gebied worden dan ook regelmatig gewijzigd door de verschillende social media platvormen. Wanneer je foto’s en filmpjes plaatst, bedenk dan goed dat je mogelijk alle zeggenschap er over kwijtraakt.
Tips om kinderen te beschermen
- Controleer je privacy-instellingen op je social media accounts en zorg ervoor dat enkel je vrienden de foto’s kunnen zien.
- Hartstikke leuk om de hoogtepunten van je kind op social media te plaatsen, maar pas wel op met welke foto’s je op plaatst. Je kunt je hierbij afvragen of je de foto aan iedereen zou willen laten zien.
- Heb je foto’s bij een fotograaf laten maken, vraag dan vooraf of je de foto’s die gepubliceerd worden mag zien zodat er geen ongewenste foto’s op het internet verschijnen.
- Wanneer je een fotosessie laat doen, lees dan altijd de Algemene Voorwaarden die hij/zij hanteert. Vaak laten fotografen je een contract tekenen waarin staat dat je akkoord gaat met de Algemene Voorwaarden of dat je bij het maken van een boeking automatisch akkoord gaat. Wanneer je op geen enkele manier toestemming hebt gegeven, heeft de fotograaf géén recht de foto’s openbaar te publiceren!
- Heb je de fotograaf toestemming gegeven om de foto’s te publiceren en heb je daar achteraf toch spijt van? Dan zou je je kunnen herroepen op artikel 5 lid 2 uit de Wet bescherming persoonsgegevens waarin staat geschreven dat te alle tijden de gegeven toestemming kan worden ingetrokken. De Wet bescherming persoonsgegevens vervalt per 25 mei 2018. Vanaf dan geldt de nieuwe Wet Algemene Verordening Persoonsgegevens (AVG).
- Wanneer je foto’s maakt van bijvoorbeeld het verjaardagsfeestje van je kind, geef dan ook even bij de ouders aan dat je de foto’s (wanneer je dat van plan bent) op social media wil plaatsen.
- Wanneer een fotograaf een foto van je kind maakt welke gepubliceerd zal worden in tijdschrift of krant, kan de fotograaf aangeven dat de foto niet hergebruikt mag worden. Vraag dit ook aan de fotograaf vóórdat de foto gemaakt wordt.
Zijn er van jouw kinderen wel eens foto’s ongewenst op het internet verschenen? Hoe ben je hiermee om gegaan?
Dit artikel is enkel geschreven ter kennisgeving om de wetgeving op een leesbare manier over te brengen en kan niet worden gebruikt in een juridische procedure.
Leave a Reply